Ze rilt als een rietje als ze de telefoon aanneemt. Het is de dag van de uitslag. Dat wil zeggen, de school gaat vandaag bepalen wie er is geslaagd wie niet en daarna belt de mentor de leerlingen hierover. Deze leerling in het bijzonder is zo nerveus, dat ze de hele nacht geen oog dicht deed. Telkens weer hoorde ze die ene stem, die bepaalde kleur van die strenge stem en daar schrok ze wakker van. Badend in het zweet, biddend, draaide ze zich dan om en sloot ze haar ogen, maar een rustige nacht was haar niet gegund.
Maltie, 16 jaar, heeft eindexamen van de theoretische leerweg van het VMBO gedaan. Toen ze vier jaar geleden van de basisschool af ging, vond haar vader het een schande dat ze slechts VMBO als advies had gekregen. Haar moeder zag het anders: ze had het hoogste binnen het VMBO als advies. Maar haar vader was keihard in zijn oordeel: Navin, de zoon van zijn vriend, was twee jaar eerder naar het VWO gegaan, terwijl hij maar een jaar ouder was dan Maltie. Hij had zelfs een klas overgeslagen en zij, zij gaf haar vader schande.
Maltie heeft sindsdien nooit gepraat over haar schoolzaken met anderen. Als familie en vrienden van haar ouders hiernaar vroegen, ontweek ze de antwoorden door snel een vraag over hun kinderen te stellen. Dit trucje werkte, want men sprak graag over hun eigen kinderen. Op de VMBO-school voelde Maltie zich echter als een vis in het water. Ze had een lieve mentor, ze maakte snel vriendinnen, ze vond de vakken leuk en ze deed het goed. Ze stond gemiddeld een zeven (7) voor haar vakken! Haar moeder was blij en bakte elk jaar als ze met het rapport thuis kwam, een cake. Haar vader keek naar het rapport, gooide het dan op de tafel en zei niets. Als haar moeder vrolijk haar dochter complimenteerde, maakte haar vader een zeer bekend geluid bij de Surinamers: een tjoerie.
Aan het eind van klas 2, toen Maltie over ging met een gemiddelde van een 8 voor alle vakken en in klas 3 niet 6 of 7, maar 9 vakken mocht volgen, kreeg ze van haar mentor en alle leraren een groot compliment: ze waren trots op haar. Haar klasgenoten hadden haar geapplaudisseerd toen ze naar voren liep om het rapport op te halen. Ze hadden gejoeld van plezier, ze hadden haar aangemoedigd. In de gang zei de directeur dat hij trots was, dat Maltie op zijn school zat. Hij had haar ook een compliment gegeven voor het oppakken van de bijlessen aan drie brugklassers die moeite hadden met wiskunde.
Thuis was de reactie zeer voorspelbaar: haar moeder straalde van geluk en de cake rook heerlijk, haar vader nam het rapport niet eens aan. Hij gaf haar een blik, zo minachtend en zei dat ze het neer moest leggen op de tafel. Tegen zijn vrouw zei hij dat Navin naar bijna eindexamen VWO deed en daarna medicijnen zou studeren. Maltie wist het toen zeker: ook al zou ze eindexamen VMBO in 18 vakken doen, haar vader zou nooit tevreden met haar zijn.
Toen ze halverwege klas 3 was, kwam ze Navin op een familiefeest tegen. Hij was veranderd van een nerd met een grote bril en lange gladde haren in een leuke vent met een prachtig lijf en een mooie lach. Hij maakte haar complimenten om haar ogen en ook het feit dat ze zo een mooi VMBO-pakket had. Ze dansten en daarna begon het chatten. Hij had met haar uitgezocht dat ze na het VMBO naar de HAVO kon of naar het MBO om daarna door te stromen naar het HBO. Ze had geen ambities, zei ze, ze wist niet wat ze wilde. Maar hij nam er geen genoegen mee en liet haar een beroepsinteressetest doen. Daaruit kwam dat ze met mensen moest werken, technisch inzicht had en een goed analytisch vermogen. Juist, dacht Maltie, ik word loodgieter voor alleenstaande ouderen! Ze konden er vreselijk om lachen, maar Navin gaf niet op. Hij nam haar mee naar zijn bezoeken aan open dagen van het HBO, terwijl hijzelf naar de universiteit zou gaan om er medicijnen te studeren. Zo lief was hij!
Haar vader vroeg haar op een dag – ja, hij sprak haar zowat aan – waarom ze contact met Navin had, wat ze hem te bieden had. Haar moeder had ingegrepen: Navin was lief voor haar en hielp haar. Ja, had hij gezegd, maar waarom? Ze kan toch niks, ze is een VMBO-er. Maltie had niets hiervan aan Navin verteld. Ze had ook niks tegen haar vader gezegd en ach, haar moeder deed al zo hard haar best.
Maltie wist van het leven van haar moeder. Het getiranniseer van haar vader hield namelijk niet bij haar op, hij ging ook tegen haar moeder tekeer. Nou ja, tekeer, hij was een rustige man met hele scherpe woorden en dodelijke blikken. Hij kon haar moeder heel goed kleineren, vooral waar niemand bij was. Dan zei hij dingen als: Je hebt me geen zoon gegeven, je kunt niks, het eten smaakt nergens naar, je bent oud geworden.
In het bijzijn van anderen waren haar ouders echter een voorbeeldstel: hij was geslaagd in zijn werk, zij zag er altijd, met haar ranke middel en mooie haren, goed uit en ze bewoonden een mooi huis. Ze gingen jaarlijks op vakantie en de feestjes bij hun thuis waren altijd goed! Eten in overvloed, geen druppel drank tekort en de service van vooral haar moeder was uitstekend. Dat was de reden dat Maltie hoopte dat er vaak visite kwam, dan was er geen ruimte voor geruzie.
Aan het eind van klas 3 ging Navin studeren in een andere stad. Hij had zijn VWO ook versneld gedaan en had mooie cijfers. De medische faculteit had hem aangenomen, zonder dat hij geloot hoefde te worden. Met zijn vertrek kwam er een leegte in Maltie’s leven. Hij was haar beste vriend geworden en ze wist dat hij weg moest. Hij wilde studeren en hij zou succes hebben. Hij was een excellente leerling, dat is iemand die hele hoge capaciteiten heeft en veel kan. Dat had haar vader haar haarfijn uitgelegd.
Aan het eind van klas 3, toen ze met opnieuw een mooie lijst naar klas 4 ging, had haar vader haar echter wel toegesproken. Zo, je gaat nu naar klas 4, o wee je niet slaagt.
Meer had hij niet hoeven te zeggen. In stilte ging ze alle scenario’s na wat er zou kunnen gebeuren als ze niet slaagde. Hij zou weer zeggen dat zij hem schande gaf. Zij zou weer met de succesvolle Navin vergeleken worden. Ze zou … verzin het maar.
En nu, nu de telefoon rinkelt, is het 100% zeker weten haar mentor met de uitslag.
Juf Kumari