Gespannen loopt ze mee met haar ouders. Ze gaan naar de informatieavond van een VO- school, want na de zomer gaat zij naar het voortgezet onderwijs! Ze vindt het onwijs gaaf, maar tegelijk bijzonder spannend.
Raya is 13 jaar oud en zit in groep 8 van de basisschool. Ze heeft als advies VMBO-T/HAVO. Een lastige combinatie, zegt de juf van groep 8, veel scholen splitsen na het vmbo op: er is een brugklas HAVO-VWO, er is een brugklas VMBO-T, maar VMBO-HAVO was een lastige. Raya werd in het begin gek van al die afkortingen, nou ja, ze wist ze alleen binnen no time uit haar hoofd. Ze had voor zichzelf ook al stiekem bepaald dat ze echt naar de HAVO wilde en dan naar die ene school waar haar broer niet op had gezeten.
Haar broer, Suraj was een belhamel van 16. Hij was superslim, maar net zo irritant, vond Raya. Haar ouders werden vaak naar school geroepen, als het al niet was dat Suraj eerst een vervroegd vrij kreeg van de school. Met een vage glimlach op haar gezicht denkt ze terug aan al die keren dat hij eerder naar huis was gestuurd omdat hij niet te handhaven was. Haar vader werd telkens enorm boos op Suraj, maar haar moeder vond dat de school beter moest omgaan met het kattenkwaad van haar lieverd. Het was toch niet zo erg dat hij met zijn vrienden in het jongenstoilet een joint wilde opsteken en dat de meester net op dat moment binnen kwam? Dit was vorig jaar de discussie aan tafel bij de kerstviering van en vooral met de familie.
Bij die discussie, sorry bij dat diner, was ook Oom Chan aanwezig. Natuurlijk, zonder Oom Chan geen tante Bimla en zonder haar geen familiemeeting, toch? Oom Chan was pandit en de oudste broer van haar vader. Dat maakte hem tot adviseur van de familie. Hij bepaalde welk kind naar welke school zou gaan, ‘regelde’ dat voor de ouders en legde daarbij zo veel druk op hen, dat ze maar mee gingen in zijn besluiten. Tante Bimla was de oudste schoonzus van Pa en als zodanig had zij de status van ‘VrouweFamilia’ vergaard. Stiekem noemden de kinderen haar Cruellawatie. Zonder Cruellawatie geen Oom Chan en dus rust, dacht Raya bij zichzelf.
Suraj had een vreselijke hekel aan zijn oom en dat stak hij niet onder stoelen of banken. Hij vond dat Oom Chan liever met zijn eigen kroost bezig kon zijn, dan met Suraj. Vorig jaar met Kerst had oom Chan aan Pa gezegd dat het tijd werd voor een advocaat in de familie. Daarbij had hij naar Suraj geknikt. Pa voelde zich vereerd dat zijn broer zijn zoon zo een mooie toekomst prees, maar Suraj dacht daar anders over. “Laat hem zelf advocaat worden of beter nog, laat hem maar eerst zijn vrouw in toom houden, voordat hij iets voor mij komt bepalen. Ik denk dat ik naar de TU in Delft ga, Pa, ik wil een technische opleiding volgen en geen kletsende advocaat worden.” had de opstandige puber (zoals Oom Chan hem noemde) gezegd. Raya had stiekem gelachen, want Cruellawatie behandelde Oom Chan als een zielig geval. Ze gilde tegen hem, ook als anderen erbij waren en oom Chan klaagde altijd over haar, als zij er niet bij was! Maar was zij erbij, dan was hij niet te wijken van haar zijde. En Suraj was de enige van alle neven en nichten en misschien ook wel van de ooms en tantes die tegengas durfde te geven. Ze adoreerde haar broer stiekem hierom.
Maar wat het voortgezet onderwijs betrof wilde ze naar een school waar haar familienaam nog niet bekend was. Suraj was superslim, had op de basisschool een klas overgeslagen om die reden, maar had te veel brutale gedoetjes en gedatjes, een bewoording van Mama. Was hij niet betrapt op de joint, dan had hij wel in het scheikundelokaal gedaan alsof hij een smerig stofje had ingenomen en werd de ambulance voor hem gehaald. Een hyperventilerende docent Scheikunde zat vervolgens tegenover Pa en Mama bij het schorsingsgesprek. O en vergeet niet die ene keer, toen hij de site van de school had gehackt en er plaatjes van blote vrouwen op had geplaatst. Nee, Raya moest maar niet op zijn school, Raya wilde lekker zichzelf kunnen zijn. Dus geen brugklas VMBO/HAVO op de school van Suraj? No problem, dacht Raya, dan ga ik naar de dependance aan de andere kant van de stad die dat wel heeft! Problem solved!
Is het niet dat Oom Chan lucht krijgt van het advies en tijdens het kerstdiner van dit jaar bij het openen van het buffet in zijn balorige speech zei dat het advies VMBO/HAVO toch aan de teleurstellende kant was. “In onze familie gaan we allemaal naar het St. Anna Lyceum, naar het VWO, Atheneum of Gymnasium.” brulde hij. Raya kromp in elkaar en bleef naar haar lege bord staren. Ze had de hele dag niks gegeten, want haar moeders pom was toch het allerlekkerste eten van deze wereld en ze lustte vanavond wel een grote portie. Nu hoefde ze niks meer te eten en eigenlijk wilde ze naar bed toe. Haar vader schraapte zijn keel ongemakkelijk, haar moeder keek met bange ogen van Pa naar Oom Chan en tante Bimla leunde achterover om nog comfortabeler dan daarvoor van dit tafereel te genieten. Toen was hij daar, haar held, de brutale vlegel van de familie: “Oom Chan, het wordt tijd dat een van uw kinderen naar het HBO gaat, daarna een superbaan krijgt en zo veel geld verdient.” Oom Chan keek smalend rond, hij vond dit wel een mooi vooruitzicht, want succes was dus geld verdienen en rijk worden en breed laten hangen. Dat had hij vaker duidelijk gemaakt aan zijn familie, maar ja, Suraj zag het anders.
“Dan kunt u met tante Bimla op wereldreis, misschien wel een jaar lang, en kunnen wij genieten van de ervaringen die Raya in de brugklas zal hebben! U hoeft niet erbij te zijn hoor, als ze daarover vertelt, het is vast ver beneden uw niveau, luxe en hoogmoed.”
“Of beter nog, dat u met tante Bimla naar Suriname remigreert en lekker terug gaat naar de modder en maskietas van Nickerie. Dan kunnen jullie openlijk genieten van de fles alcohol die jullie heimelijk onder de tafel schuiven als er visite bij jullie komt. En dan kunt u van daaruit ook pandit zijn, want God gaat blijkbaar overal met u heen. Anders had ik u nu vast een stomp in uw maag verkocht voor uw lompe woorden.”
“Dat gezegd hebbende, dames en heren, het buffet is geopend!” roept hij melig door de kamer, met zijn glas een gebaar makend naar zijn zusje, “maar eerst wil ik mijn zusje welkom heten in het voortgezet onderwijs, je zult het super doen!”
Je kon een speld horen vallen en je zag Raya helemaal glimmen van trots. Tegelijk zag ze haar vader eerst naar zijn oudere broer kijken, daarna lopend naar zijn zoon en hem iets in zijn oor fluisteren. Als reactie daarop sloeg Suraj zijn arm om zijn vaders schouder en lachten de mannen naar elkaar. Niemand, ook tante Bimla niet, reageerde, dacht Mama, terwijl ze in haar kopje koffie roert, die ze heeft gehaald in de kantine van de potentiele nieuwe school voor haar dochter. Naast haar zit Pa, ook met een kop koffie en een map met informatie over deze school. Raya zit naast Mama, ze drinkt niks, ze is bloednerveus over deze nieuwe school. Er komen maar weinig kinderen van haar huidige klas hierheen, maar Raya overweegt serieus om hierheen te komen. Volgende week hebben ze een open dag, dan komt ze weer kijken. Ze gaat ook nog naar twee andere scholen, waaronder die van haar broer, want stel dat ze toch HAVO/VWO mag doen.
Naast Pa zit Suraj. Hij is mee met zijn kleine zusje, om haar het een en ander uit te leggen. Als bovenbouwer van het Gymnasium pretendeert hij het voortgezet onderwijs beter te kennen dan wie dan ook. Echter had Suraj bij de deur al zijn oog laten vallen op een van de bovenbouwleerlingen die kwam assisteren op de informatieavond. En nu wilde hij net opstaan om een babbel met haar te maken, officieel heette dat een kop koffie halen (want daar stond ze), toen Pa zijn arm om de schouder van Suraj knelde om hem zo op zijn plek te houden. “Als jij nu dat meisje gaat versieren, verban ik je naar de modder van Nickerie met Oom Chan en tante Bimla. Dan kun je de hele dag getuige zijn van haar liefde voor hem. Je weet wel, dat ze hem met een schrille stem commandeert iets te doen waar hij echt geen zin in heeft, of hem in het bijzijn van anderen kleineert of nog beter, beta, lekker vega eten voor de rest van de tijd dat je daar logeert!”
Mama schatert van het lachen, ik val bijna op de grond, Suraj slaat zijn arm om papa en geeft hem van die mannelijke tikken op de rug en dan is daar net de directeur van de nieuwe school, die zijn speech begint.
Raya denkt nog: “Een nieuwe school, een frisse start, welke het ook moge worden!”
Juf Kumari