In de maand maart vieren Hindus over de hele wereld het Holi-feest. Het Holi of Phagua feest is afkomstig uit India. De Hindustanen die sinds 1873 als contractarbeiders naar Suriname gingen namen dit feest mee en hun nazaten brachten het naar Nederland. De oorsprong van dit feest ligt in de natuur, de religie, de mythologie en de historie van de Hindus. Holi wordt dan ook in samenhang met een reeks van gebeurtenissen gevierd. Een feest houdt een boodschap in. Zo symboliseert het Holi-feest de overwinning van het goede op het kwade, van licht op duisternis, van kennis op onwetendheid, van recht en waarheid op onrecht en onwaarheid. Het Holi-feest is een lente-, nieuwjaars-, en overwinnigsfeest. Het nieuwjaar van de Hindu valt gewoonlijk in de maand maart (caita).
Holi wordt ingeluid met het planten van de Holika (een stek van de ricinus/castorolie plant) wanneer de lente (vasant)begint. Deze dag heet dan ook Vasant - pancami of Vasant - utsav (lentefeest). De winter, die veel narigheden en ongemakken met zich meebrengt is dan over zijn hoogtepunt heen. De dagen gaan lengen en de zon schijnt ook langer. Er is meer licht en meer warmte. Dit betekent dus meer bloei en leven in de natuur, hetgeen ook op het gevoel en gemoed van de mens inwerkt.
Ook de mens is blij en viert samen met de natuur feest. 40 dagen na het planten van de Holika wordt er een brandstapel omheen gevormd. Het is dan volle maan en een dag voor het Holi-feest. Na een offerrande welke wordt verricht door een pandit (priester), wordt het plantje (symbool van het goede) verwijderd. Het kwade, (gesymboliseerd door de brandstapel ) wordt vernietigd door het in brand te steken. Nadat de stapel in brand is gestoken zingen speciale muziekgroepen (cautalgroepen) stichtelijke en Holi-liederen. Al zingend maakt men rondgangen om de brandende stapel als teken van de overwinning van de goede macht en vernietiging van de kwade macht. Het zingen gaat door totdat de Holika helemaal verbrand is. Dit gebeuren, een dag voor het eigenlijke Holi-feest wordt de Holika - dahan genoemd.
De eigenlijke Holi dag
Holi wordt ingeluid met het planten van een stek van de ricinus-casterolie plant door een pandit, een priester, tijdens een speciale ceremonie. Rondom de geplante "Holika" wordt gedurende de volgende 40 dagen een brandstapel gevormd van hout, droge takken, stro enzovoorts. Deze brandstapel symboliseert het kwade en wordt tijdens de vooravond van Holi, in brand gestoken. Dit is op de avond van volle maan in maart. In de Hindu-jaartelling is dit de maand Phagun. Naar deze maand wordt dit feest ook Phagua genoemd.
Op de morgen van Holi komen mensen bijeen op de plek van de veraste brandstapel. Na een gebed en het uitspreken van een zege-wens voor geluk en welzijn van de gemeenschap in het nieuwe jaar, brengt men elkaar met as, vol vreugde, een eerste stip, een geluksteken (tilak) op het voorhoofd aan om elkaar vervolgens met as te bestrooien en in te wrijven ten teken dat de kwade macht overwonnen is. Hierna wordt er de hele dag, tot laat in de nacht uitbundig gefeest: gegeten, gedronken en gezongen door jong en oud samen met familieleden, vrienden en kennissen. Het is immers een volksfeest. Men besprenkelt elkaar met parfum en reukwater, bepoedert elkaar flink en begiet elkaar met allerlei vloeistof, die de in bloeistaande natuur symboliseren.....
Dhiren Gangaram Panday
bron: N. Gangaram Panday / NUCS koerier (Nationale Unesco Commissie Suriname).